Haftasonunda açıklama yapan “Tüm Özel Halk Otobüsleri Kooperatifleri Birliği”, özel halk otobüslerinin ücretsiz seyahat hakkı olan vatandaşların sadece ayın 1 ve 4’ü arasında para almadan taşınacağını söylediler. “Vatandaşların ayın geri kalan kısmında ise kamu araçlarını veya alternatif ulaşım sistemlerini tercih etmelerini önemle rica ediyoruz.” denilen açıklamaya göre, Bodrum’da dahil Muğla’nın tüm ilçelerindeki özel halk otobüslerinin de pazartesinden (Bugün) itibaren bu uygulamayı başlatacakları bildirildi.
Haftasonunda Tüm Özel Halk Otobüsleri Kooperatifleri Birliği tarafından yapılan yazılı basın açıklamasında ücretsiz taşıma hizmetinin özel sektör için imkansız hale geldiği ifade edildi. “Artık özel sektör açısından dayanılamaz boyutlara ulaşan ücretsiz hizmetle ilgili Temmuz ayında Ankara’da tüm illerden başkanlarımızın katılımı ile bir toplantı gerçekleştirdik.” denilen açıklamada şöyle devam edildi;
“Amacımız olağanüstü artan maliyetler ve ücretsiz taşıma konusunda esnaflarımızın yaşadığı mağduriyete ilişkin ilgili Bakanlıklara çağrıda bulunarak çözüm bulmaktı. Tüm illerde esnaflarımızın “biz özel sektörüz, ücretsiz hizmet yaptırılıyorsa Devlet bu hizmetin karşılığını vermelidir. Veremiyorsa ücretsiz taşıma yapmayalım ne olacaksa olsun, zaten battık” söylemlerine rağmen, 15 Ekim’e kadar bir sonuç alınır umuduyla tüm temsilcilerimizin de ortak görüşü ile herhangi bir ücretsiz biniş kısıtlamasına bu tarihe kadar gidilmemiştir.
Bu süreçte yetkililer tarafından “biz bedelini ödüyoruz” açıklamaları camiamızı fazlasıyla üzmüştür. Resmi veriler incelendiğinde durumun böyle olmadığı net olarak anlaşılacaktır. Yetkililer tarafından “Bedeli ödeniyorsa esnaf neden feryat ediyor” sorusu hiç sorulmadığı gibi, aksine kamuoyunun esnaflarımıza tepki göstermelerine zemin hazırlanmış, hakkı olandan fazlasını istiyormuş gibi bir algı oluşturularak camiamız hakaret düzeyinde eleştirilere maruz bırakılmıştır.
Hem ilgili Bakanlıklar, hem de özel halk otobüsleri ile ilgili tüm kararları alma, ücret tarifelerini belirleme, alternatif uygulamalarla çok düşük rakamlarla yolcu taşıtma yetkisi kendilerinde olmasına rağmen destek vermeyen Belediyeler nedeniyle de sistem kendini yürütemez hale gelmiştir. Türkiye’de özel halk otobüsü sayısı belediye otobüsü sayısından fazladır.
Çok maliyetli olan toplu taşımada Belediyelerin özel sektörü sübvanse etmesine ihtiyaç yoksa, “belediyeler ücretsiz ve indirimli taşımayı destekleyebilir” şeklinde kanun neden vardır? Değerli kamuoyunun net olarak bilmesi gereken önemli bir konu da camiamızın talebi; ücretsiz seyahat hakkı verilenlerin haklarının geri alınması değil, sadece onlara sundukları hizmetin karşılığının verilmesidir. Bu konuda sektörümüzün ciddi bir hak kaybı vardır ve bu durum farklı söylemlerle geçiştirilemeyecek kadar açıktır.
Özellikle camiamıza olağanüstü yük getiren ücretsiz hizmetle ilgili “bir otobüse ücretsiz biniş maliyetinin yarısını devlet karşılasın, yarısını da esnaflarımız karşılasın” ya da “esnaflarımıza gelir desteği ödenmesin bu parayla ücretsiz seyahat hakkı olanlara her il için biniş kartı verilsin” önerilerimiz de maalesef karşılık bulmamıştır. Devletin karşılayamadığı bir yükü esnaflarımızın karşılayabilmesi mümkün müdür?
Geldiğimiz noktada yapılan toplantılar ve görüşmelerin ardından yetkililer, ücretsiz taşıma yaptığı halde gelir desteği alamayan 2000 dolayında halk otobüsünün sorununu yönetmelik değişikliği ile çözeceklerini ancak diğer beklentilerimizle ilgili çalışmanın 2024 yılında yapılacağını dile getirdiler. Bakanlığın araç başına ücretsiz binişler için aylık ödediği gelir desteğinin illere göre değişmekle birlikte, en fazla iki günlük taşımayı karşıladığı yoruma kapalı bir gerçektir. Ayın geri kalan kısmında ise esnaflarımız yıllardır tamamen kendi imkanları ile fedakarlık yapmaktadır. Bu fedakarlık artık sürdürülebilir değildir.
Sonuç olarak daha önce açıkladığımız 4 grup dışında kalan ve ücretsiz seyahat hakkı olan 18 farklı gruptaki yolcularımızın; Devletimizin uygun gördüğü ücretsiz seyahat gelir desteğinin karşılığı olarak ve yine esnaflarımızın yapacağı 2 günlük fedakarlıkla, her ayın sadece 1’i ve 4’ü arasında ücretsiz binişler için özel halk otobüslerini kullanabileceklerini, ayın geri kalan kısmında ise kamu araçlarını veya alternatif ulaşım sistemlerini tercih etmelerini önemle rica ediyoruz. Bazı kurum ve kuruluşların yaptığımız açıklamalara tepki göstermek yerine resmi verileri inceleyerek esnaflarımızın hakkının verilmesi yönünde de girişim yapmaları daha adil olacaktır. Değerli Kamuoyuna Saygıyla Duyurulur.”
