Geçen hafta belki de ilk defa duyduğunuz değerler turizmi kapsamında, Bodrum turizmine çok şey katacağına inandığım bir projeden bahsetmiştim. Orta Asya’dan Bodrum’a kadar bu topraklarda yetişmiş bilim insanlarını kapsayan BODRUM SANAL BİLİM TARİHİ MÜZESİ. Umarım Bakanlık, yerel yönetimler ve turizmciler bu sese kulak verir. Şayet sahip çıkılırsa Türkiye ve Bodrum çok şey kazanacak. Hatta bu proje Türkiye’de bile ilk olacak.
Kadim Anadolu medeniyetlerinin ilk yapı taşlarından biri olan Heredot’la sınırlı kalmadan Türk-İslam bilim tarihini de kapsayacak şekilde sunulacak BİLGELER GEÇİDİ de diyebileceğimiz bu proje aynı zamanda Türk bilim tarihine Bodrum’dan ışık tutacak. Turizmde ise değerler eksenli yeni bir çığır açacak. Bu denli kaliteli ve vizyoner bir projenin ekonomik katkısını bilmem anlatmaya gerek var mı?
Peki bu projenin asli aktörleri kimler olacak? Heredot, Hipokrat, Tales, İbn-i Sina, Avram Galanti….
Daha kimler var kimler, inanın saymaya bu satırlar yetmez. Mesela bir örnek üzerinde beyin jimnastiği yapalım isterseniz. Sokak röportajı formatıyla 7’den 70’e herkese İbn-i Sina kimdir diye sorsak eminim ki bir çoğumuz cevap veremeyecek. Halbuki önerdiğimiz sanal tarih müzesinin olmazsa olmazlarından İbn-i Sina’yı hepimizin ezbere bilmesi lazım değil mi?
Özbekistan Buhara doğumlu öz be öz Türk olan İbn-i Sina, asıl branşı TIP olmasına rağmen felsefe, mantık, fizik, kimya, geometri, musiki ve İslami İlimler üzerinde değerli eserler veren bu değerli bilim insanını tanıtmakta çok geç kaldık.
Kendisine TIBBIN BABASI ünvanı kazandıran en önemli eseri; “TIBBIN KİTABI” dır. Onun 14 ciltlik bu tıp ansiklopedisi 18. Yüzyıla kadar Avrupa’da Tıp Fakültelerinde zorunlu baraj dersi olarak okutuldu. Farklı kişilerce on kez Latince’ye çevrildi. Çin, Hint ve Mısır’da da asırlarca ders kitabı olarak okutuldu.
İbn-i Sina bu kitabında dünyada ilk kez kanıta dayalı tıp, deneysel tıp, klasik testler, verimlilik analizi ve sendroma dayalı hastalıkların teşhisi gibi konular üzerinde çalışmış. Kitabında ilaçların deneysel amaçlı kullanılması sırasında uyulması gereken kuralları tek tek anlatmış. Klinik farmakoloji konusunda deneysel yaklaşım metodunu kullanmış.
İbn-Sina ayrıca Tıbbın Kanunu kitabında kanser tedavisi için HİNDİBA bitkisinin yararını bin yıl önceden yazmış. Kanser tümörü ameliyatla alınırken kanserli bölgenin iyi temizlenmesi gerektiğini belirterek patolojiye dikkat çekmiş.
Sıkı durun! Birçoğumuzun tanımaya bile tenezzül etmediği bu İbn-i Sina var ya, başımıza daha ne işler açmış; adı bu olmasa da ilk defa MİKROP’un varlığından bahsetmiş. Yetmedi, kitabında deri kanseri için çinko-oksitli merhem tavsiye etmiş.
Şaşırdık değil mi? İlmin, medeniyetin, hatta demokrasinin beşiği olarak Batı’yı görenler, Batı’yı kıble yapanlar, hayır, olamaz, bu işte bir yanlışlık var diye düşünebilir ama bunların hepsi gerçek. Daha neler var neler… Bunların hepsi Bodrum Sanal Tarih Müzesinde tanıtılmalı ki değerlerimiz gün yüzüne çıksın ve turizme kazandırılsın.
İbn-i Sina’ya “AVİ CENNA” yani Tıbbın Babası ünvanını verenler de Avrupalılar. Bizde ise adını bile lütfen duyduğumuz belki de Batılı olmadığı için dudak büktüğümüz bu büyük Türk bilim insanı Batı’da modern tıbbın babası olarak biliniyor.
Devam edelim. İbn-i Sina’nın bu dev eseri hakkında İsviçreli tıp tarihçisi A.C. Kebs, “Tüm zamanların en önemli entelektüel fenomeni bu kitaptır” diyor.
Sir W. Osler, “Tıbbın Kanunu, tüm kitaplardan daha uzun süre tıbbın İNCİL’i oldu” diyerek Türklerin bilime katkısını adeta tescillemiş oluyor.
Bilim tarihçisi E.S. Smith ise; “Bin yıllık bu kitabın 21. Yüzyılda hala saygı görmesi İbn-i Sina’nın değerini kanıtlar.” Diyerek tarihe önemli bir not düşmüştür.
İşte bu tek örnekten de anlaşıldığı gibi, Bodrum Sanal Bilim Tarihi Müzesi hayata geçirilirse bunun gibi unutulmuş onlarca, yüzlerce bilim insanımız ve değerlerimiz gün yüzüne çıkmış olacak. Bu prestij projesi ilgi bekliyor. Uyumayalım, geç kalmayalım, değerlerimize topyekün sahip çıkalım.
Hoşca kalın
Değersiz kalmayın
İbn-i Sina hk Kaynak:
Güzel, Abdurrahman, Dini-Tasavvufi Türk Edebiyatı El Kitabı,Ankara-2023
(Not: Kültür ve edebiyat dünyamıza yüzlerce eser kazandırmış, yetişmemde büyük emeği olan değerli hocam Prof. Dr. Abdurrahman Güzel’e bu vesileyle şükranlarımı arzediyorum.)