İş güvencesi olan iş yerlerinde işten çıkartılan işçinin işe iade davasını kazanması durumunda dört aya kadar boşta geçen sürelerin ücreti ödenir. İşverenin işe iade edilen işçiyi işe başlatmaması halinde 4 aydan 8 aya kadar tazminat ödemesi gerekir. Peki işe başlatmama tazminatının süresi nasıl belirlenir?
İş Kanununa göre, 30 ve daha fazla işçi çalıştırılan iş yerlerinde en az 6 ay çalışmış olan işçinin işten çıkartılabilmesi için işverenin geçerli bir sebep göstermesi gerekir. İşten çıkartılan işçi, işverenin geçerli bir sebebe dayanmadığı iddiasıyla işe iade davası açabilir. İşe iade davası açabilmek için işten çıkartıldığının kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren bir ay içinde arabulucuya başvurması gerekir. Arabulucuda anlaşma zorunlu değildir. Anlaşma sağlanamadığına dair tutanak tutulmasından itibaren iki hafta içinde iş mahkemesinde işe iade davası açılması gerekir.
İşveren, işten çıkarmanın geçerli bir sebebe dayandığını ispat etmek zorundadır. İşçi, işten çıkarmanın işverenin gösterdiği sebep değil başka sebebe dayandığını iddia ederse, bu kez işçinin ispatlama yükümlülüğü doğar.
İşe iade davası açabilmek için işçinin işten çıkartıldığı tarihte iş yerinde en az 30 işçinin çalışıyor olması gerekir. İşverenin aynı işkolunda birden fazla iş yerinin bulunması halinde, bu iş yerlerinde çalışan toplam işçi sayısı dikkate alınır.
Mahkeme işverence gösterilen sebebin geçerli olmadığına karar verirse işveren işçiyi bir ay içinde işe başlatmak zorundadır. İşveren işçiyi bir ay içinde işe başlatmazsa işçiye en az dört aylık ve en çok sekiz aylık ücret tutarında tazminat ödemek zorunda kalır. Buna işe başlatmama tazminatı denilir. Ayrıca, mahkeme kararı kesinleşinceye kadar çalıştırılmadığı süre için işçiye dört aya kadar doğmuş bulunan ücret ve “diğer hakları” ödenir.
İŞE İADE İÇİN BAŞVURU SÜRESİ ON İŞ GÜNÜ
İşçi kesinleşen mahkeme kararının tebliğinden itibaren 10 iş günü içinde işe başlamak için işverene başvurmak zorundadır. Bu süre içinde başvuruda bulunmazsa işten çıkarma geçerli sebebe dayanmış sayılır.
BOŞTA GEÇEN SÜRE ÜCRETİNE NELER DAHİLDİR?
İşten çıkartılan işçinin boşta geçen süresinin en çok dört aylık kısmı içinde gerçekleşen “diğer haklara” ikramiye, gıda yardımı, yol yardımı, yemek yardımı, yakacak yardımı gibi para ile ölçülebilen haklar dahildir. Hesaplamaların, işçinin söz konusu dönemde iş yerinde çalışıyormuş gibi yapılması ve para ile ölçülebilen tüm değerlerin dikkate alınması gerekir.
İŞE BAŞLATMAMA TAZMİNATININ SÜRESİ NASIL BELİRLENİR?
İşe iade davasını kazanan işçinin işe başlatılmaması halinde ne kadar tazminat ödeneceği mahkemece belirlenir. İşe başlatmama tazminatı en az 4 aylık, en çok 8 aylık ücret tutarındadır. İşçinin iş yerindeki çalışma süresi 6 ay ile 5 yıl arasında ise 4 aylık, 5 yıl ile 15 yıl arasında ise 5 aylık, 15 yıldan fazla ise 6 aylık ücret tutarında işe başlatmama tazminatı kararlaştırılır. İşçinin işten çıkartılma sebebine göre hakim bu süreleri 8 aya kadar çıkartabilir.
İŞE BAŞLATMAMA TAZMİNATINDAN VERGİ KESİLİR Mİ?
İşe başlatmama tazminatı dava tarihindeki çıplak ücrete göre hesaplanır. İkramiye, yol, yemek parası gibi çalışmaya bağlı diğer ödemeler hesaba dahil edilmez.
Gelir Vergisi Kanununa göre, işe başlatmama tazminatından gelir vergisi alınmaz. Sadece damga vergisi kesintisi yapılır.
Kaynak: Habertürk’ten Ahmet Kıvanç: akivanc@haberturk.com
