Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), önümüzdeki yıllarda hayatımıza girecek Dijital Türk Lirası hakkında önemli açıklamalar yaptı. Dijital Türk Lirası’nın avantajları ve sağlayacağı fırsatları anlatıldı.
Dijital Türk Lirası nedir?
Dijital Türk Lirası, değeri 1 TL’ye sabitlenmiş kripto varlık olarak piyasaya sürülecek. Dijital Türk Lirası, TCMB tarafından piyasaya arz edileceği için herhangi bir güvenlik veya değer kaybı riski taşımayacak.
Dijital Türk Lirası’nın geliştirilme çalışmaları 2020 yılında başladı. 2022 yılında ilk faz denemeleri başladı ve 2023’te ilk fazın pilot testleri tamamlandı. Faz-2 aşamasına geçildi. Bu aşamada, Ar-Ge faaliyetlerinin yürütülmesinin yanı sıra dijital Türk lirasının iktisadi, hukuki ve güvenlik boyutları da kapsamlı olarak ele alınıyor.
TCMB’ye göre Dijital Türk Lirası’nın avantajları neler?
Dijital Türk lirasının, dolaşıma girdikten sonra tamamlayıcı bir ödeme kanalı oluşturulması, finansal kapsayıcılık oranının artırılması, gelişen yenilikçi kullanım alanları için bir taban oluşturulması ve ödemelerde bölünmüşlüğün azaltılması gibi çeşitli katkılar sağlaması bekleniyor. TCMB tarafından paylaşılan avantajlar şu şekilde:
Halihazırda, TCMB tarafından finansal kuruluşlar üzerinden vatandaşların kullanımına sunulan ödeme sistemleri bulunuyor. Mevcut dijital ödemelerde kullanılan banka parasının dolaşımına ek olarak dijital para sistemi ile, merkez bankası parasının da dijital olarak anlık ve 7/24 dolaşımı sağlanacak.
Bankacılık sistemine erişim ve katılımın yaygın olduğu ülkemizde, finansal kapsayıcılığın projenin öncelikli hedefleri arasında yer almadığı değerlendiriliyor. Bununla birlikte, dijital Türk lirası, dijital ödeme hizmetlerine her vatandaşın erişebilmesini sağlamak için önemli bir fırsat olacak. Vatandaşlar, dijital para hizmetine erişim için kullandıkları finansal aracı kurumlara ödeme işlemleri yönünden bağımlı olmayacaklar.
Dijital Türk lirasındaki yenilikçi kullanım örnekleri, Türkiye’de ciddi bir büyüme potansiyeline sahip olan finansal teknolojiler sektörü için kayda değer bir fırsat teşkil edebilir. Bu nedenle dijital paranın Türkiye’deki finansal inovasyon altyapısının temel bir unsuru olarak işlev görmesi planlanıyor. Dijital para etrafında inşa edilebilecek platformlar ile bu amaca daha da yaklaşılması bekleniyor.
Faz-1 Değerlendirme Raporunda da ifade edildiği gibi, TCMB dijital parayı her türlü dijital ticaret akışında ya da para aktarımında kullanılabilecek yeknesak bir değişim aracı olarak da tasarlıyor. Buradaki amaç, ülke parasının dijital işlemlerde sorunsuz bir şekilde işlevsel kalmasını sağlamak ve kullanım seçimini vatandaşlara bırakmak.
Dijital Türk Lirası’nın özellikleri neler?
Dijital TL, anlık ödeme sistemi olan FAST’a paralel ayrı bir çözüm olarak geliştiriliyor. Bankaların yanı sıra dijital ödeme çözümlerine de entegre edilerek kullanıcılara çeşitlilik ve esneklik sağlayacak. Dijital para ile ödeme yapmak ve ödeme almak isteyenler Dijital Türk Lirası’nı kullanacak.
Ödeme ve para transferi için banka hesabı gerekmeyecek
Dijital Türk Lirası ile dijital ödemelerde banka hesabı zorunluluğu ortadan kalkacak. Banka hesabı olmayan vatandaşların da kullanabilmesi sayesinde dijital ödeme ve transfer işlemleri artacak. Dijital ödeme üzerine yeni hizmetlerin gelişimine katkı sağlayacak. Finansal kapsayıcılık açısında olumlu etki elde edilecek.
Akıllı ödemeler
Dijital Türk lirası, ayrı bir programlanabilirlik katmanında akıllı ödemeleri mümkün kılacak. Bu katmanda kamu kurumları ve farklı lisanslı aktörler programlanabilir ödemelerin geliştirilmesi ve kullanımında yer alabilecek. Detaylandırmak gerekirse, akıllı ödeme akışlarının oluşturulmasında tek sorumluluğun merkez bankalarına verilmesi inovasyon kapasitesini engelleyebilir. Bunun yerine, iş birliğine dayalı geliştirme ortamlarını entegre eden, önceden belirlenmiş standartlarla iletişimi mümkün kılan ve bu sayede inovasyonun desteklenmesine yardımcı olacak platformlar kurulabilir. Bu durum, programlanabilir ödemeler bileşenlerini geliştirme ve kullanma yönlerinden programlanabilirlik katmanı içerisinde bir teşvik modeli kurgusuna işaret ediyor.
Ulaşım, yemek, ödül veya çocuklara yönelik çeşitli uygulamalar halihazırdaki farklı dijital ödeme çözümlerine örnekler olarak sayılabilir. Bu açıdan dijital para, çevrimdışı da kullanılabilen yasal bir ödeme aracı olarak ödemelerde yeknesaklık sağlayabilir. Buradaki kilit nokta, dijital para kullanmanın zorunlu olmaması ve kullanıcıların kendi tercihleri doğrultusunda dijital para ile ödeme yapmayı seçebiliyor olması.
