Sütten elde edilen dondurma yüksek kaliteli protein, A vitamini, B vitaminleri, kalsiyum, fosfor, magnezyum ve potasyum içerdiği için kasların düzenli şekilde kasılıp çalışmasına destek verir ve doku kaybını önler. İçeriğindeki A vitamini ve protein ile bağışıklık sisteminin çalışmasına destek olur. B2 vitamini (riboflavin) içeriğiyle de dondurma bedenin enerji üretimine yardımcı olur.
Dondurmanın kalsiyum ve magnezyum içeriği yüksektir. Kalsiyum kasın kasılmasını ve magnezyum da gevşemesini sağlar. Bu özelliği ile dondurma bağırsakların çalışması için de önemlidir. Özellikle çikolatalı dondurmanın magnezyum içeriği yüksek olup, 2 top dondurmayla günlük magnezyum ihtiyacının yüzde 10-15’i karşılanabilir. Yarım bardak süt ile 120 mg kalsiyum alınırken aynı miktar dondurmayla 150 mg kalsiyum alınır. Bu nedenle süt tozu değil, sütle yapılan 3 top dondurma 1 su bardağı süte eşdeğerdir.
K vitamin kaynağıdır. K vitamini kanın pıhtılaşmasında ve aynı zamanda sindirime destekte yararlıdır.
Vitaminlerin dışında, dondurma antioksidan, niasin, tiamin ve riboflavin içerir. Bu besinler sindirim sisteminin gelişimine yardımcı olur. Ayrıca, dondurma tüketiminin ardından tüketilen oda sıcaklığındaki 1 bardak su veya nane çayı mideyi rahatlatır. Çok soğuk yiyecekler sindirim sistemi üzerinde hazmı zorlaştıran, özellikle da gaz yapan özelliğe sahip olduğu için, dondurmayı ağızda kısa bir süre tutup, vücut ısısına yakın bir ısıda tüketmek, sıcaklığını biraz artırarak yutmak sindirim sistemine yardımcı olarak, hazımsızlık gibi sorunların gelişmesini önler.
Dondurma hakkında herkesin bildiği yanlış, dondurmanın kilo aldırdığıdır. Bilinenin aksine dondurma düşük kalorisinden ve süt içerdiğinden dolayı kilo vermeye yardımcı bir besindir. İçinde bulunan salep ve tarçın gibi baharatlar ile Glisemik indeksi düşük olan dondurma, şerbetli ve ağır tatlılar yerine ortalama 120-200 kcal ile sağlıklı bir tercihtir. 2 top dondurma tüketildiğinde yaklaşık 2,5 yemek kaşığı şekere eş karbonhidrat almış olunur. Dondurmanın içinde az da olsa donmuş yağ olduğu için, insanlar dondurma yemekten çekinirler. Aslında dondurmanın içindeki kalori günlük ihtiyacın yüzde 10’u ve trans yağ da sadece günlük ihtiyacın yüzde 15’ini oluşturur. Yani dondurma yediğinizde çok az kalori ve yağ alırsınız.
Kalori alımını artırmamak için sade veya meyveli dondurmaları tercih etmek gerekir. 3 top dondurma 1 ince dilim ekmek ve 1 porsiyon meyveye eşdeğer olduğu için o gün bu miktar yiyeceği azaltmak gerekir.
Dondurma beyindeki keyif bölgelerine dokunur. Triptofan içerdiği için sakinleştirici olarak kabul edilebilir ve bu etkisi ile uykuya geçişi de kolaylaştırır. Bunun için insanlar/çocuklar dondurmayı hem keyif almak hem de sosyalleşmek için yiyebilirler.
Dondurma, yalnızca yaz aylarında değil, her mevsim rahatlıkla tüketilebilir. Haftada 2-3 kez yenilebilir. Ancak çocuklar ağızda biraz bekletip eritip yutarsa birde yanında veya sonrasında su içerse oluşabilecek hastalıkları da önlemiş olur. Boğaz ağrısına ve soğuk algınlığına da neden olmaz. Dondurmanın bademciklerde infeksiyona ve bedemciklerin şişmesine neden olacağı bilgisi anneler arasında yaygın inanış olmakla beraber bu konuda hiçbir bilimsel kanıta rastlanmamıştır. Bademcik ameliyatı olmuş çocuklar da dondurma yiyebilir. Genellikle, ameliyat sonrası çocuğa verilen ilk besin dondurma olmaktadır.
O zaman temizliğine güvendiğimiz yerden alınan veya kendi yaptığımız dondurmayı çocuklarımız gönül rahatlığıyla yiyebilirler. Dondurma, çocuklara 2-3 yaşından sonra verilebilir denmektedir. 2 yaş altı çocuklara dondurma yedirilecekse içeriğine ve güvenilirliğine dikkat edilmelidir.
Ancak; dondurma paketlerinin üzerinde buz kristallerinin olması dondurmanın eriyip tekrar donduğunu ve bakteriyel üremeye açık olduğunu gösterir. Bu dondurmaları yemekten kaçınmak gerekir.
Dondurma üzerine eklenen fındık, fıstık ve soslar kalorisini arttıracağından sade yemek önerilir.
Aşırı tüketilirse; a) Yüksek miktarda yağ içeriği vücuttaki kötü kolesterolü artırabilir. Bu da kalp hastalığı, yüksek tansiyon ve diyabet sorunlarına yol açabilir. Yüksek yağ içerikli dondurmaların sindirimi daha uzun sürebilir ve bundan dolayı şişkinlik ve gaz sancısı olabilir.
b) Dondurmadaki işlenmiş karbonhidratlar göbek bölgesinde yağ birikimi olasılığını artırabilir.
Prof.Dr. Selda Bülbül
Çocuk Beslenme ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı