Muğla, tarihi ve doğal zenginlikleriyle olduğu kadar, ilçelerinin isimleriyle de derin bir geçmişi ve kültürel mirası yansıtıyor.
Hem doğal güzellikleri hem de tarihi mirasıyla dikkat çeken Muğla, 12 bin 980 kilometrekarelik yüzölçümü ve 1480 kilometre uzunluğundaki kıyı şeridiyle, dünyadaki birçok küçük ülkenin kıyı uzunluğundan daha fazla bir alana sahip. Bu coğrafi büyüklük, Muğla’nın zengin ekosistemi, tarım potansiyeli ve turizm cazibesine büyük katkı sağlıyor.
110 antik kentiyle tarih ve doğanın iç içe geçtiği bu şehir, zengin bir kültürel mirasa sahip. Antik çağlardan kalma kaya mezarları, antik tiyatrolar ve tapınaklar, bölgeyi adeta bir açık hava müzesine dönüştürmüş. Likya, Caria ve Pamfilya gibi eski uygarlıkların izlerini taşıyor.
MUĞLA: MOBOLİA’DAN MENTEŞE’YE, OSMANLI’DAN CUMHURİYET’E
Muğla, Karia’nın en eski şehirlerinden. M.Ö. 3400’de “Kar” isimli liderli döneminde “Mobolia” adını aldı. M.Ö. 1000 yıllarında Dor’ların, M.Ö. 228’den sonra Bergama Roma birliği ve M.Ö. 133 yılında Roma İmparatorluğu’na bağlı bir eyalet oldu.
1284 yılında, Menteşe Bey tarafından fethedilerek “Menteşe” oldu. 1391 yılında Yıldırım Beyazıt, 1402’de Timur’un hakimiyetine, II. Murat döneminde ise bölge tekrar Osmanlı topraklarına katıldı.
1884’te 5 ilçe, 3 bucak ve 329 köyden oluşan Menteşe Sancağı olarak organize edildi. 30 Ekim 1913’te ise Aydın Eyaleti’nden ayrılarak, adını Selçuklu Sultanı Kılıçarslan’ın komutanlarından “Muğlu” Bey’den aldı.
BODRUM ADININ EFSANESİ
Evliya Çelebi, Bodrum’un 5 Ocak 1523 tarihinde Palak Mustafa Paşa tarafından fethedildiğinde Bodrum Kalesi’nin yarısının deniz, diğer yarısının ise kara üzerinde yer aldığını ve limanlarının doğuda, batıda ve kuzeyde olduğunu belirtir. Bodrum’un adının kökeniyle ilgili ise Evliya Çelebi Bodrum yer adının verilme hikayesini şöyle anlatır: “Menteşe Beyi, Oğullarından bir Bodrumluk yer ister. Çalılar içinde bir kale yaptırır. Bir gün, çalılar yanınca bu kale ortaya çıkar. Bu yüzden ortaya çıkan bu yere Bodrum derler.”
DALAMAN’IN ESKİ ADI ARAŞTIRILMADI
Tarih boyunca Lukkalar, Lekler, Solymoslular, Kavalılar, Persler, Helenler, Atinalılar, Romalılar, Araplar, Bizanslılar, Menteşoğulları ve Osmanlılar gibi birçok medeniyete ev sahipliği yaptı. Yaklaşık 1600 yıl Likyalılar yaşadı. Bizanslılar ve Osmanlı dönemlerinde de önemli bir yerleşim yeri oldu. Bölgedeki Kapıdağ Yarımadası, Likya kaya mezarları, Hippokome (At Şehri) ve Oktapolis (Sekiz Şehir) gibi tarihi alanlar mevcut.
Dalaman, Köyceğiz ilçesine bağlı Atakent ve Dalaman beldelerinin birleşmesiyle 1983’te ilçe oldu ancak, tarihsel geçmişine dair henüz büyük bir arkeolojik kazı ya da yüzey araştırması yapılmadı.
ANTİK DÖNEMDEN GÜNÜMÜZE DATÇA
Datça Yarımadası tarihi M.Ö. 2000’li yıllara kadar uzanıyor. İlk yerli halk Karlar’dan sonra, Yunanlılar ve M.Ö. 1000 yıllarında Trakya’dan gelen Dorlar yerleşti. Burgaz Mevkii’ne kültür ve ticaret merkezi olan Knidos şehrini kurdular. M.Ö. 546’da Lydia devletinden Persler’in egemenliğine giren Knidos, Roma İmparatorluğu döneminde de önemli bir merkez oldu.
13. yüzyılda Menteşoğulları Beyliği’ne bağlandı. 15. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu sınırlarına katıldı. Osmanlı döneminin son yıllarında, Sultan Reşat’ın döneminde Datça’nın adı “Reşadiye” olarak değiştirildi. Cumhuriyet’in ilanından sonra ise şehir tekrar eski adı olan “Datça”ya kavuştu. 1947 yılında ise Datça ilçe merkezi, bugünkü İskele Mahallesi’ne taşındı.
ANTİK TELMESSOS’TAN MODERN FETHİYE’YE
Antik dönemde “Işık Yurdunun İnsanları” olarak bilinen Likyalıların yaşadığı Telmessos şehri idi. M.Ö. 545’de Perslerin egemenliği sonrasında M.Ö. 333’te Büyük İskender’e teslim oldu. İskender’in ölümüyle bir süre Mısır Kralı Ptalomus’un egemenliğinde kaldı. Roma İmparatorluğu’nun ardından, kentin adı “uzak diyar” anlamına gelen Meğri (Makri) olarak değişti. 1424 yılında Osmanlı döneminde “Beş Kaza” adını aldı. 1874’te ise Menteşe Livası’na bağlı bir kaza olarak yeniden yapılandırıldı. 1913’de Şam’da uçağı düşen ve şehit olan ilk Türk pilotlarından Fethi Bey’in anısına, resmi olarak “Fethiye” olarak değiştirildi.
OSMANLI’DAN GÜNÜMÜZE KAVAKLIDERE
Bölgeye Türklerin yerleşmesi, 1071 Malazgirt Zaferi’ne dayanıyor. Güçlü dönemi 13. yüzyılda Menteşe Beyliği’nin hakimiyetiyle başladı. 15. yüzyılda, II. Murat döneminde Osmanlı İmparatorluğu’na katıldı. 1919-1921 yılları arasında İtalyan işgali 5 Temmuz 1921’de sona erdi. Kavaklıdere isminin, buradaki çınar ağaçlarından ve içinden geçen dereden aldığı söylenir. İlk yerleşimlerin 17. yüzyılın başlarında Karakeçili Yörükleri olduğu tahmin ediliyor. Ardından Denizli, Muğla, Uşak ve diğer bölge Türkmenleri yerleşince köy yapısı oluştu. Zamanla Kavaklıdere, bugünkü kimliğine bürünürken 1990 yılında ilçe oldu.
KÖYCEĞİZ: M.Ö. 3400’LERDEN GÜNÜMÜZE UZANAN DERİN BİR GEÇMİŞ
Tarihi M.Ö. 3400’lü yıllara uzanır. İlk uygarlık Karyalılar devamında ise İskitler, Asurlular, İyonyalılar, Dorlar, Akalar, Persler, Hellenler, Seleykoslar, Romalılar, Selçuklular, Menteşeoğulları ve Osmanlılar izler. M.Ö. 1000’lerde oldukça stratejik konuma ulaştı. Kaunos şehri Karya’nın önemli liman şehri oldu. Osmanlı döneminde ise, ilçe Hurşit Paşa’nın Muğla Mutasarrıflığı’na atanmasıyla bugün bulunduğu yer olan Yüksekkum’a taşındı. (1884). 1919’da Tahirağa, Mehmet Zeki Osman Ağa ve Tevfik Bey gibi liderlerin öncülüğünde Kuva-i Milliye teşkilatı kuruldu.
Efsaneye göre, eskiden ova olan Köyceğiz Gölü üzerinde kurulmuş. Zamanla bölge sularla kaplanarak gölün doğusunda yer alan birkaç ev ve insan kalmış. Bu olayın ardından, “Bütün şehir batmış, sadece kıyıda bir Köyceğiz kalmış” denilmiş.
DOĞA KENTİ PHYSKOS- MARMARİS
Eski adı, Antik Karia dilinde “Doğa Kenti” anlamına gelen Physkos. M.Ö. 3400’lerde Karia’nın önemli liman kentiydi. Günümüze Asartepe’deki kalıntılar kalmış. Helenistik Dönem’de Seleukos egemenliği ile Roma ve Bizans İmparatorlukları etkisinde kaldı. 13. yüzyılda Menteşeoğulları Beyliği, 1522’de Kanuni Sultan Süleyman’ın Rodos Seferi ile Osmanlılara geçti. O zaman “Mimaras” adıyla bilinen Marmaris, zaman içinde “Mermeris” olup günümüze Marmaris olarak geldi. 1919-1921 arasında kısa bir süre İtalyan işgali altında kaldı. Cumhuriyet döneminde özellikle 1980’lerden sonra büyük bir dönüşüm geçirerek bir balıkçı kasabasından hızla turizm kentine dönüştü.
MİLAS: 5 BİN YILLIK TARİH, KÜLTÜR VE UYGARLIKLARIN BEŞİĞİ
M.Ö. 1. binyıla kadar uzanan bir geçmişe sahip Milas, Mylasa adıyla biliniyor. Karia bölgesinin başkenti olup, Roma, Bizans ve Osmanlılarda önemli bir yerleşim merkezi. Bizans döneminde önemli bir yerleşim merkezi oldu. 13. yüzyılın ikinci yarısında Türklerin hakimiyetine girdi. 1923’te Cumhuriyet’in ilanıyla Muğla iline bağlı bir ilçe oldu. Milas’ın tarihini yansıtan en önemli eserlerden bazıları, İasos, Labranda, Euromos ve Herakleia antik kentleridir. Ayrıca Gümüşkesen Mezar Anıtı, Bodrum’daki dünyaca ünlü Mausoleum’dan esinlenerek yapılmış ve ayakta kalabilen tek mezar anıtıdır.
ORTADA KALINCA ORTACA OLDU
Köyceğiz ilçesine bağlı bir beldeyken hem Fethiye hem de Marmaris arasında, ulaşım açısından merkezi bir noktada bulunması nedeniyle coğrafi konumuna atfen “Ortaca” ismini almış. Ortaca’da dünya çapında ün kazanmış Dalyan Mahallesi, Caretta Caretta kaplumbağalarının yuvalama alanı İztuzu Plajı, Kaya Mezarlarıyla tanınır.
SEYDİKEMER: TARİH VE KÜLTÜRLE YOĞRULMUŞ YENİ İLÇE
12 Kasım 2012’de TBMM’de kabul edilen 6360 sayılı kanun, Fethiye’ye bağlı Seydiler Köyü ile Kemer Köyü’nün birleşmesinden aldı.
Seydiler Köyü, önce Seki köyü ile aynı muhtarlığa bağlıyken sonra müstakil bir köy statüsü kazandı. Kemer Köyü ise, adını köydeki tarihi Kemer Köprüsü’nden alıyordu1946 yılında Seydiler Köyü’nden ayrılarak bağımsız bir köy oldu.
ULA: TARİH BOYUNCA ŞEKİLLENEN BİR İLÇE
Tarihi M.Ö. 6. yüzyıla kadar uzanıyor. İlçe merkezine yalnızca 3 kilometre mesafedeki Kyllandos Antik Kenti’nde yapılan kazılarda elde edilen bulgular, Ula’nın tarih öncesi dönemlere dayandığını belirliyor. M.Ö. 1440 yılında İyonyalılarla Karyalılar arasında yapılan bir anlaşmada adı geçen şehirler arasında “OLA” isminin bulunması, tarihsel önemine ışık tutuyor. Ula’nın isminin, Menteşe Beyliği’nin kurucusu olan Ulama Bey tarafından fethedilmesinin ardından değiştirildiği, Evliya Çelebi’nin eserlerinde yer alıyor. O dönemden itibaren bölge, “Ula” adıyla tanınmaya başladı.
YATAĞAN: KARYA’DAN MENTEŞE’YE, BİR İLÇENİN DERİN İZLERİ
Lelekler ve Karlar olan bölge, M.Ö. 6. yüzyılda uzun süre Karya’nın bir parçası olarak kaldı ve Büyük İskender’in bölgeden çekilmesiyle tarihsel sürecine damgasını vurdu. 395 yılında ikiye ayrılan Roma İmparatorluğu’nun Doğu Roma sınırlarında yer aldı.
Bizans döneminde 800 yılına kadar süren egemenlik, Abbasi Halifesi Harun-u Reşid’in bölgeye gelmesiyle sona erdi ve Yatağan’da ilk İslami etkiler hızla yayıldı. Bölge, 5 Temmuz 1921 tarihinde İtalyan işgalinden kurtulduktan sonra, yeniden Türk yönetimine geçti. Etrafı dağlarla çevrili verimli bir ova üzerinde kurulmuş Ahiköy’ün adı yakınındaki Yatağan Dağı’ndan alarak günümüze kadar gelmiş
