Dünyanın çeşitli ülkelerinde başlatılan uygulama Türkiye’de de bazı cihazlarda devreye alındı. Google yayıncılara para ödemek zorunda kalacağı Dijital Telif Yasası çıkmadan yayıncıların haberlerini görünmez kılacak tuzağı ile özellikle bağımsız girişimlere öldürücü bir darbeye hazırlanıyor.
Geçtiğimiz aylarda Türkiye’de ve dünyada bazı haber sitelerin yayınlarına son vermesine neden olan güncellemeleriyle davalık olan Google bu kez haber sitelerine ‘yeni darbe’ olarak nitelendirilebilecek yeni özelliğini devreye aldı. Google arama sayfasının en üstünde yapay zeka tarafından oluşturulan bir sonuç özeti görüntüleyen “Yapay Zeka Genel Bakışları” özelliğini kullanıma sundu. Bu özellik algoritma değişiklikleriyle zor günler yaşayan haber sitelerinin ekonomilerine bir hançer daha vuracak.
Google yaptığı algoritma değişikliği ile pek çok haber sitesinin trafiklerinin dibe vurmasına ve kapanmasına neden oldu. Google’ın algoritma kararını pek çok basın kuruluşu eleştirirken ve yargı yoluna giderken son güncellemesi ise haber sitelerinin trafiklerini ve gelirlerini sil baştan etkileyecek.
DİJİTAL DÜNYADAKİ EN BÜYÜK DEĞİŞİM
Yapay zeka destekli arama motorlarının artışı dijital dünyada da büyük değişimin kapılarını araladı.
Google’ın yeni özelliğinde arama yapılan konularla ilgili bilgileri kısa özetler halinde sunan bu sistem, kullanıcıların kaynak sitelere tıklamadan bilgi edinmesine olanak tanıyor. Son aylarda haber siteleri ve bilgi tabanlı web sitelerinin trafiklerinde ciddi düşüşler kaydedildi.
WIKIPEDİA YAPAY ZEKAYA YENİLMEK ÜZERE
Dünyanın en çok ziyaret edilen sitelerinden biri olan Wikipedia’nın günlük ziyaret sayısı ChatGPT’nin çıkış tarihlerine denk gelen Mart 2022’de 165 milyon iken bu rakam Mart 2025’te 128 milyona inerek yaklaşık yüzde 23 düşüş gösterdi.
SİTE TRAFİKLERİNDE YÜZDE 30’A VARAN DÜŞÜŞ
BrightEdge’de yer alan verilere göre yaklaşık bir yıldır kullanımda olan Google AI Overviews nedeniyle yapay zeka aramaları büyük oranda artarken, doğrudan siteye tıklamalar yüzde 30 oranında azaldı.
HABER SORGULAMALARINDA REKOR CHATGPT KULLANIMI
Yapay zeka arama özetleri kişilerin habere ulaşım yöntemlerini de değiştiriyor. The Decoder’de yer alan habere göre, haber sorgularında ChatGPT kullanım oranı 2024 ve 2025 yılları arasında yüzde 212 artarken, haber için geleneksel Google aramaları ancak yüzde 5 arttı.
ÖZET OKUYAN KULLANICILAR BAĞLANTILARA NADİREN TIKLADI
Pew Araştırma Merkezi’nin bu baharda yayınladığı bir rapora göre de Google kullanıcılarının yapay zeka özeti içeren arama sayfalarını ziyaret ettiklerinde, özet içermeyenlere kıyasla sonuç bağlantılarına tıklama olasılıklarının daha düşük olduğunu ortaya koydu. Yapay zeka tarafından oluşturulmuş bir özetle sonuçlanan aramalarda, kullanıcılar belirtilen kaynaklara çok nadiren tıkladı.
TEK BİR BAĞLANTIYA BİLE TIKLAMAYANLARIN ORANI YÜZDE 70’E DAYANDI
Similarweb de Google’ın Yapay Zeka Genel Bakışları’nın kullanıma sunulmasından sonraki yıl, Mayıs 2024’te, Google’da tek bir bağlantıya bile tıklamayan haber aramalarının oranının yüzde 56’dan neredeyse yüzde 69’a yükseldiğini bildirdi.
HABER SİTELERİN KAYBI NE OLACAK?
Google’ın yapay zeka destekli özetleme sistemi, dijital bilgiye erişimi kolaylaştırırken, içerik üreticilerinin ekonomik olarak zorlanmasına neden olacak. Web sitelerinin en büyük gelir kaynaklarından biri reklam gösterimi. AI Overviews, kullanıcıya cevabı doğrudan Google arayüzünde sunduğu için araştırmalarda da görüldüğü gibi haber siteleri tıklamaları büyük oranda azaldı. Bu da doğrudan reklam gelirleri kaybına yol açacak.
Okuyucularına ‘abonelik’ sistemi sunan haber sitelerinde de abone olma oranı azaldı. Haber sitelerinin özgün içerikleri farklı kaynaklarla birleştirerek özet yaratan Google nedeniyle yayıncıların marka görünürlükleri de azalacak.
SİTELERİN YATIRIMLARI GOOGLE’A AKACAK
Yayıncılar, yıllardır içeriklerini arama motoru optimizasyonuna (SEO) uygun hale getirmek için ciddi yatırımlar yapıyor. AI Overviews, bu içerikleri Google sisteminde “özümseyip” doğrudan kullanıcıya sunduğu için, bu yatırımların karşılığı artık siteye değil, Google arayüzüne akıyor.
KAYNAK BELİRTSE DE ÖDEME YAPMIYOR…
Google, özetlerde haber veya içerik kaynağını bazen belirtse de bu içerikler için yayıncılara herhangi bir telif ödemiyor. Telif hakları, kaynak bağlantıları, yapay zeka özetlerinin sıralamadaki yeri gibi başlıklarda yeni yasal çerçeveler oluşturulması gerektiği değerlendiriliyor.
AVRUPA ŞİKAYET ETTİ, TÜRKİYE’DEKİ SİTELER TAKİPTE
ABD’nin yanında benzer tepkiler Avrupa’da da gündeme geldi. Avrupa Yayıncılar Birliği, Google’a karşı Avrupa Komisyonu’na antitröst şikayetinde bulunarak, yapay zeka özetlerinin arama sonuçlarında üst sıralarda yer almasının rekabeti bozduğunu belirtti.
Türkiye’de ise konu henüz yasal zemine taşınmadı. Ancak uzmanlar, Rekabet Kurumu ve Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’nun (BTK) bu konuda inceleme başlatabileceğine dikkat çekiyor.
YAYINCILAR DÜZENLEMELER İSTİYOR
Yayıncı kuruluşlar, yapay zeka destekli içeriklerin kaynak gösterilerek sunulması ve kullanıcıların doğrudan ilgili haber sitelerine yönlendirilmesi için düzenleme yapılmasını istiyor. Ayrıca, telif haklarının korunması ve içerik üreticilerine maddi karşılık sağlanması gerektiği vurgulanıyor.
Öte yandan, bazı ülkelerde bu yönde adımlar atılmış durumda. Avustralya, Google ve Meta gibi şirketlerin haber içeriklerini kullanmaları karşılığında yayıncılara ödeme yapmalarını zorunlu hale getirmişti. Avrupa’da da benzer düzenlemeler gündemde.
GOOGLE KENDİNİ BÖYLE SAVUNDU
Gelişmeler üzerine açıklama yapan bir Google sözcüsü, arama motorunun her gün milyarlarca tıklamayı web sitelerine yönlendirdiğini belirtti. AI Overviews özelliğinin kullanıcıları daha fazla bilgiye ulaşmak için daha çok soru sormaya teşvik ettiğini, bunun da içerik üreticilerinin ve işletmelerin daha fazla keşfedilmesine katkı sağladığını ifade etti.
