Avustralya’ya ilk ayak basan İngiliz gemisi olarak tarihe geçen Kaptan Cook’un gemisi HMS Endeavour, 250 yıl sonra ABD’nin Rhode Island eyaletindeki Newport Limanı’nda tespit edildi.
1768–1771 yılları arasında efsanevi kaşif Kaptan James Cook tarafından yönetilen Endeavour, Yeni Zelanda’nın ana adalarını dolaşan ve Avustralya’nın doğu kıyılarına ulaşan ilk Avrupa gemisi olarak biliniyor. Ancak bu tarihi seferin ardından Endeavour’un izine uzun süre ulaşılamamıştı.
Gemi, 1775’te satıldıktan sonra ismi Lord Sandwich olarak değiştirilmiş ve Amerikan Bağımsızlık Savaşı sırasında 1778’de kasıtlı olarak batırılmıştı. Artık RI 2394 olarak anılan batığın, HMS Endeavour olduğuna dair nihai sonuç, Avustralya Ulusal Denizcilik Müzesi (ANMM) tarafından açıklandı.
Arkeologlar, batıktaki kereste yapısının, Endeavour’un tarihi planlarıyla neredeyse milimetre düzeyinde örtüştüğünü belirtti. Ana ve ön direklerin yerleşimi, 1768 tarihli gemi ölçümleriyle tam uyumlu çıktı. Ayrıca kullanılan ahşabın Avrupa kökenli olduğu ve 1776’daki tamir kayıtlarıyla eşleştiği de tespit edildi.
ANMM arkeoloğu Kieran Hosty, “Bu keresteler İngilizlere ait. Şu ana kadar gördüğümüz tüm yapılar Endeavour’la örtüşüyor. Ve hiçbir şey bu batığın başka bir gemi olduğunu göstermiyor” dedi.
Bununla birlikte, projenin ABD merkezli ortağı Rhode Island Deniz Arkeoloji Projesi (RIMAP) daha önce bu bulgulara karşı çıkmış, 2022’de yapılan ön raporu ‘erken ve anlaşma ihlali’ olarak nitelendirmişti. Ancak ANMM artık şüpheye yer olmadığını belirtiyor.
Arkeolog James Hunter, batığın kasıtlı olarak batırıldığını ve bu nedenle tanımlayıcı objelerin (örneğin çan) bulunmasının imkânsız olduğunu ifade etti. “Ama şimdiye kadar elde edilen her şey, 18. yüzyıla işaret ediyor” dedi.
Endeavour’un sadece yüzde 15’lik kısmı günümüze ulaşmış durumda. Araştırmacılar şimdi bu tarihi kalıntının nasıl korunabileceği üzerine çalışıyor.
