Okulların kapanmasıyla birlikte yıllık izin dönemi başlarken, çalışanlar tatil planları yapıyor. Ancak, farkında olmadan yıllık izin hakkınızı kaybediyor olabilirsiniz. İşverenin ve çalışanın hakları arasındaki ince çizgide, yıllık izin süresi, ödeme ve kullanım şartları hakkında bilmeniz gereken kritik detaylar iş hayatınızda büyük değişikliklere yol açabilir.
İş hayatının yoğun temposu içerisinde çalışanların en temel haklarından biri olan yıllık ücretli izin, İş Kanunu ile güvence altına alınmıştır. Aynı işverene bağlı olarak en az bir yıl çalışan her işçi, yıllık izne hak kazanır. Bu hak yalnızca dinlenme amacı taşımaz, aynı zamanda çalışma hayatında önemli bir düzenlemeyi temsil eder.
Habertürk’ten Ahmet Kıvanç, yıllık izinle ilgili kritik detayları şöyle açıklıyor: “İşçilerin yıllık ücretli izin hakkı, İş Kanunu’na göre sadece dinlenmek için değil, aynı zamanda iş hayatındaki dengeyi kurmak adına da son derece önemli bir düzenlemedir. Bu hak, işçinin sağlığını ve verimliliğini koruma amacı taşır” şeklinde açıklamada bulundu.
İZİN SÜRESİ, KIDEME GÖRE DEĞİŞİR
İş Kanunu’na göre, yıllık izin süresi, işçinin aynı işverene bağlı olarak geçirdiği süreye göre belirlenir. Şöyle ki;
1 yıl ile 5 yıl arasında çalışanlar için en az 14 gün,
5 yıldan fazla, 15 yıldan az çalışanlar için en az 20 gün,
15 yıl ve üzeri çalışanlar için ise en az 26 gün izin verilir.
Madenciler için bu süreler 4 gün artırılarak uygulanır. Ayrıca, 18 yaşından küçük ve 50 yaşından büyük işçiler için yıllık izin süresi asgari 20 gündür. Bu süreler kanuni asgari sınır olup, işveren daha fazla izin verebilir fakat daha az bir süre veremez.
YILLIK İZİN HAKKINDAN VAZGEÇİLMEZ
İşçilerin yıllık ücretli izin hakkı, İş Kanunu’nun 53. maddesiyle korunur ve bu haktan ne işveren ne de işçi vazgeçebilir. Dolayısıyla, “İzne çıkmayıp parasını alayım” veya “İzne çıkmadan, yerine para alayım” gibi talepler yasal değildir.
Ahmet Kıvanç, bu konuda şunları ekliyor: “İşçi ile işveren arasındaki yıllık izin hakkı, karşılıklı anlaşmalarla değiştirilemez. İzin hakkı, çalışanların sağlığını korumak amacı taşıdığı için, herhangi bir şekilde vazgeçilemez” dedi.
KULLANILMAYAN İZİN ÜCRETİ İŞTEN AYRILINCA ÖDENİR
İşçi, işten ayrıldığında, ister kendi isteğiyle ister işveren tarafından işten çıkarılsın, kullanılmayan izin günlerine ilişkin ücretini alma hakkına sahiptir. Bu ücret, işçinin işten ayrıldığı tarihteki son maaşı üzerinden hesaplanır.
İZİN SÜRELERİ PARÇALARA BÖLÜNEBİLİR
Yıllık izin süresi yasal olarak kesintisiz olmalıdır. Ancak taraflar anlaşarak bu süreyi parçalara bölebilir. Fakat, izin sürelerinden en az bir parça 10 günden az olamaz. Örneğin, bir işçi yıllık iznini 10 gün + 4 gün şeklinde bölebilir. Ayrıca 7 gün + 7 gün şeklinde iki eşit parça yapmak da mümkündür.
BAYRAM VE TATİL GÜNLERİ İZNE SAYILMAZ
Yıllık izin süresi hesaplanırken, izne denk gelen hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günleri izinden sayılmaz. Örneğin, 10 günlük bir izne çıkan bir işçinin izninin içinde 29 Ekim varsa, bu gün izinden sayılmaz ve izni bir gün daha uzar.
İZİN ÜCRETİ PEŞİN ÖDENMELİ
Kanun, işverene, işçiye izin ücretini peşin veya avans olarak ödeme yükümlülüğü getirir. Uygulamada her zaman bu kurala uyulmasa da, Yargıtay’ın kararlarına göre bu yükümlülüğü yerine getirmeyen işçi, durumu haklı nedenle iş akdini feshederek kıdem tazminatına hak kazanabilir.
Ahmet Kıvanç, bu konuda da şunları belirtiyor: “İşverenin izin ücretini peşin ödememesi durumunda işçi, haklı fesih hakkı elde eder ve kıdem tazminatına hak kazanır. Bu durum, işçilerin korunması açısından oldukça önemli bir düzenlemedir” dedi.
UZAKTAN TATİL YAPAN ÇALIŞANLAR İÇİN YOL İZNİ
Eğer bir işçi yıllık iznini başka bir şehirde geçirecekse ve bunu belgeleyebiliyorsa, işveren bu çalışana 4 güne kadar ücretsiz yol izni verebilir. Bu süre, yıllık izne eklenir ancak bu dönemde işverenden ücret talep edilemez.
Yıllık izinle ilgili tüm bu düzenlemeler, çalışanların haklarını güvence altına alarak, iş yaşamında dengeyi sağlamayı amaçlar.
